Een parentale burn-out: het fenomeen begint aan bekendheid toe te nemen. Het dagelijks opvoeden van kinderen kan zo uitdagend zijn dat ouders er aan onderdoor gaan. Daarnaast neemt de druk om de beste of perfecte ouder te zijn almaar toe. Opvoeding is een hot topic, dus stellen ouders zich daar veel meer vragen bij.

Dit bericht is op 14 december 2021 bijgewerkt.

Het leven van de hedendaagse ouder kan stressvol zijn. Iedere dag vraagt om aandacht voor het kind en het gezin. En dat niet alleen. Er is ook nog werk, de boodschappen, de hond, sociale contacten en het huishouden. Het opvoeden van kinderen is niet altijd gemakkelijk, zeg maar gerust: uitdagend. Wanneer een driejarige kleuter overal ‘nee’ op zegt of alles op de grond smijt dan kun je hem na de dertigste keer wel achter het behang plakken. Of als je tienerdochter niet meer normaal communiceert en alleen schreeuwt, dan vraagt dat een hoop van je geduld.

Zo herken je een parentale burn-out

Bij sommige ouders kan deze zorg op een gegeven moment zelfs uitmonden in een regelrechte burn-out. In België kampt 12% van de ouders met een parentale burn-out. In Nederland is dat ongeveer 2%. “Alhoewel het er zomaar meer kunnen zijn, doordat het best een taboe is om toe te geven dat je een burn-out hebt door je kind”, zegt bijzonder hoogleraar en GZ-psychologe Hedwig van Bakel. Zij doet hier onderzoek naar aan de Universiteit van Tilburg. De symptomen van een parentale burn-out zijn ongeveer hetzelfde als die van een ‘normale burn-out’. Je voelt je oververmoeid, kunt slecht slapen, piekert overmatig, hebt een slechte concentratie, je ademt hoog en oppervlakkig of hebt andere psychische en fysieke klachten.

Naast de emotionele uitputting kun je bijvoorbeeld geen empathie meer opbrengen voor je kind en heb je het idee dat je als vader of moeder compleet gefaald hebt. Je hebt woedeuitbarstingen of bent alleen maar aan het corrigeren. Je gevoel van vrijheid is weg en je voelt je aldoor schuldig dat je tekort schiet. Hoe oud je kind is, maakt niet veel uit. Parentale burn-out kan voorkomen met een twee maanden oude huilbaby of zelfs een inwonende zoon van dertig.

Wat is de oorzaak van een parentale burn-out?

Perfectionisme is een van de belangrijkste oorzaken van een burn-out bij ouders. “Deze ouders hebben een heel precies idee van wat het betekent om de ideale ouder te zijn”, zegt de Belgische psychologe Isabelle Roskam. Zij schreef onder andere het boek ‘Ouders zijn ook maar mensen’ dat in september 2021 uitkwam. “Maar als ze er niet in slagen om dat ideaal te bereiken – door een gebrek aan tijd bijvoorbeeld of omdat ze botsen op de beperkingen van hun kind – voelen ze zich compleet mislukt.” Dat kan leiden tot een burn-out, eventueel gecombineerd met een depressie of erger: het verwaarlozen van de eigen kinderen.

Van Bakel onderstreept dit. Ouders willen soms te veel ballen in de lucht houden: het perfecte sociale leven, voldoening in werk en dan nog de zorg voor je kinderen die jou 24 uur per dag nodig hebben. Dan kan alles zich snel opstapelen en kun je je opgebrand, gestrest en lusteloos voelen in het zorgen voor je kinderen. Ook social media speelt hierin een rol. “Ouders kunnen onrustig worden van de perfecte plaatjes die ze zien op sociale media, of de duizenden ouderschapsboeken waarin staat hoe het zou moeten. Zo krijg je het idee dat je het als ouder altijd beter moet doen.”

Relatie tussen ouders

Ook de relatie tussen ouders en hun onderlinge taakverdeling kan doorslaggevend zijn, blijkt uit het onderzoek aan de Universiteit van Tilburg. Vrouwen nemen nog steeds het grootste deel van de zorg van de kinderen op zich. Ook sociale aangelegheden en het huishouden valt grotendeels onder hun hoede. Moeders moeten over het algemeen veel meer ballen hoog houden. Hierdoor zijn ze vaker burn-out. Maar als vaders zich volledig zouden inzetten voor de opvoeding, lopen ze net zo veel risico. Daarnaast blijkt dat een parentale burn-out in landen met een individualistische cultuur wat vaker voorkomt. Dit wijst ook op de beschermende werking van het delen van de zorg voor kinderen.

Bekijk ook dit filmpje op Youtube over een parentale burn-out:

Risicogroepen

Sommige ouders hebben een hogere risicofactor om een burn-out te krijgen dan anderen. Vooral hoogopgeleide en deeltijd werkende vrouwen zijn vatbaar voor het fenomeen. Ook speelt het een rol als je een bijzonder ‘lastig’ kind hebt of een kind met speciale behoeften, zoals ADHD en autisme. Andere risicogroepen zijn bijvoorbeeld alleenstaande ouders of een ouder die weinig support van zijn of haar partner krijgt. Toch moeten we vooral bij de ouders zelf kijken. “Ouders die emotioneel instabiel zijn of te veel straffen, zijn een risicogroep”, geeft Roskam aan.

Parentale burn-out in coronatijd

Hoewel voor zover bekend tijdens de lockdowns niet meer ouders burn-out raakten, spelen coronamaatregelen voor sommigen wel degelijk mee. Dat heeft onder andere te maken met hoe je met stress en emoties omgaat: zo vinden sommige ouders het thuiswerken met hun kinderen tijdens de coronapandemie prima, en anderen verschrikkelijk stressvol. Natuurlijk zijn de omstandigheden hierbij net zo doorslaggevend. Het is nogal een verschil of je een deur achter je dicht kunt trekken en rustig kunt werken. Of dat je wegens plaatsgebrek aan de keukentafel moet zitten waar je kinderen je continu kunnen storen. 

Parentale burn-out: wat doe je er tegen doen?

Een parentale burn-out is complexer dan een werkgerelateerde burn-out. Met je baan kun je tijdelijk stoppen om je aan je herstel te wijden. De zorg voor je kinderen gaat altijd door. Op tijd aan de bel trekken voorkomt erger. Heb je als ouder bijvoorbeeld last van vermoeidheidsklachten, ben je geregeld geïrriteerd en heb je geen plezier meer in het opvoeden van je kind? Kijk wat je zelf kunt veranderen en schakel als je er niet uitkomt professionele hulp in. Daarnaast is het belangrijk om iedere dag een moment te hebben om op te laden. Jij hebt er niets aan om je kind al je tijd te geven als je er met je hoofd niet bij bent. En zeker niet als je er nog meer gestrest door raakt.

Bronnen:

Blendle.nl 

Nu.nl | Maartje Scheffer

Nieuwsblad.be | 18 november 2016

Heathline.com | 6 juni 2016