Taboe: pesten op het werk
Pesten op het werk? Pesten onder volwassenen is iets wat vaker voorkomt dan je denkt. Er heerst nog een enorm taboe op pesten waardoor er nauwelijks openlijk over gesproken wordt. Toch heeft ruim 1,2 miljoen van de volwassenen het afgelopen jaar te maken gehad met discriminatie, pesten of (seksuele) intimidatie op het werk, volgens een onderzoek van het TNO.
Ruim een kwart van de Nederlanders is weleens gepest door collega’s of leidinggevenden. In 2014 waren een half miljoen werknemers slachtoffer van pesterijen op de werkvloer. Dat getal is redelijk stabiel gebleven. Je vraagt je af wie nou nog op volwassen leeftijd andere mensen pest. Vaak is dat een kwestie van jong geleerd, oud gedaan.
Organisatieadviseur Alie Kuiper van bureau Bezemer, Kuiper & Schubad doet onderzoek naar ongewenste omgangsvormen op het werk. “Iemand die vroeger pestte, gaat later vaak door met het pesten. Het kunnen mensen zijn met een gebrek aan sociale vaardigheden die vooral de voordelen zien van het leven van een ander zuur maken.”
Zo kan pesten, zoals op de basisschool, niet alleen zorgen voor eventueel meer populariteit, maar ook voor een sterker teamverband. “Het verbindt mensen als ze samen één doelwit hebben en daarover kunnen praten.”
Zondebok onder collega’s
Het ‘uitkiezen’ van iemand noemt psycholoog Bob van der Meer het zondebokfenomeen: mensen en dieren hebben in een groep slachtoffers en daarom wordt er gepest. Van der Meer: “Er wordt iemand gezocht op wie de onzekerheid, angst, agressie en geweld gelegd kan worden. Het slachtoffer valt buiten de groep en daardoor voelt de groep zich verbonden en beter. Zij weten: hij is stommer en mislukter en wij zijn dat niet.
Dat gevoel vinden mensen fijn, een ander heeft het nóg slechter. De persoon hoeft niet per se écht ‘minder’ te zijn, omdat pestgedrag ook uit jaloezie kan voortkomen.” Volgens de psycholoog worden mensen die vroeger werden gepest, later vaak ook gepest. “Zij worden verraden door hun lichaamstaal en komen dan onzekerder over.”
Pesten op het werk populair
Onder volwassenen wordt het vaakst op het werk gepest. Kuiper: “Mensen die in ploegendienst of buiten normale kantoortijden werken, lopen een groter risico om gepest te worden. De sfeer op deze werkgelegenheden is vaak wat informeler en er is minder toezicht van een leidinggevende, waardoor collega’s sneller een grens overgaan.”
Volgens Kuiper kunnen bedrijfsprocessen, bijvoorbeeld een reorganisatie, ook zorgen voor pestgedrag. “Vooral als mensen lang moeten wachten op het besluit wie mag blijven en wie eruit ligt. Dan ‘regelt’ de groep het wel en wordt er iemand uitgekozen om weggepest te worden.”
Gevolgen van pesten
De gevolgen van pesten zijn groot. Zo kan het gedrag leiden tot overspannenheid, burn-out, depressie, drugs- of drankverslaving, posttraumatisch stresssyndroom (PTSS), automutilatie en zelfmoordpogingen. De kans op burn-out verdubbelt zelfs. Volgens TNO zorgt pesten naar schatting jaarlijks voor vier miljoen extra verzuimdagen. Dat betekent 900 miljoen euro aan loondoorbetaling voor werkgevers.
Wie is verantwoordelijk voor getreiter op de werkvloer?
In de wet staat dat de leidinggevende verantwoordelijk is als er gepest wordt op de werkvloer. Dit betekent dat als iemand bij zijn leidinggevende aangeeft dat hij gepest wordt, de leidinggevende hier onderzoek naar moet doen. Mocht hier niets uitkomen dan kan degene die gepest wordt een deskundig onderzoek laten doen door een advocaat en dit eventueel een rechter voorleggen.
Gepest? Zoek hulp
Pestgedrag in de rechtszaal aankaarten is wellicht een te groot middel want je kunt ook op andere manieren het pestgedrag tegengaan. Aangeven waar je grenzen liggen is de eerste stap. Ook een vertrouwenspersoon op het werk zoeken kan helpen om sterker te staan en de situatie te veranderen. Maar ook mentaal weerbaar worden en hulp buiten het werk om zoeken helpt om beter met het pesten om te gaan.
“Zie je zelf dat er gepest wordt en ben je niet in de positie om diegene te helpen? Vertel de gepeste dan dat je het gedrag gezien hebt, dat je het vreselijk vindt en dat je iemand gaat inschakelen die wel kan helpen. Ben jij wél in de positie om te helpen? Doe dat dan ook. Pesten kan echt iemands leven vergallen en een groot litteken achterlaten”, besluit Kuiper.
