Burn-out raken door gepest te worden op het werk door je leidinggevende. Het gebeurt. En meer dan je denkt. Wat pesten met je doet en hoe het kan dat leidinggevenden zulk gedrag vertonen, bespraken we onder andere met Karin Bosman van Report App BV. “Werkstress kan een oorzaak zijn voor ongewenst gedrag.”

Inhoud

• Pesten door op het werk door leidinggevenden
• De gevolgen van langdurig pesten
• Pesten kan iedereen overkomen
• Anders dan bij collega’s
• Hoe vaak gebeurt pesten?
• Verschil tussen plagen en pesten
• Verschillende vormen van pesten
• Serieus genomen worden
• Oorzaken waarom werknemers pesten niet melden
• Wel of niet bewust pesten
• Vanaf de eerste dag gepest
• Narcistische trekjes
• Stress bij leidinggevenden
• Pesten door opvoeding
• Wat moet je doen bij pesten door leidinggevende?
• Wanneer moet je het pesten melden?
• Wat kan een bedrijf tegen pesten doen?
• Hulp bij pesten

Pesten op het werk door leidinggevende

Van 26 tot en met 30 september was het de Week tegen pesten. Eén van onze medewerkers plaatste een bericht hierover op social media. En hierop kwamen behoorlijk wat emotionele reacties los. Want pesten op de werkvloer gebeurt niet alleen maar door collega’s, zo bleek. Ook leidinggevenden doen er grif aan mee.

De gevolgen van langdurig pesten op het werk

Stelselmatig getreiterd worden doet iets met je. De gevolgen hiervan zijn niet mis. Karin Bosman, CEO bij Report App, een tool voor werknemers om ongewenst gedrag op de werkvloer te melden, heeft hier dagelijks mee te maken. “Langdurig pesten kan ernstige gevolgen hebben en zelfs gedachten aan zelfdoding oproepen. Daarnaast kan pesten door een leidinggevende ervoor zorgen dat iemand sneller in een isolement terechtkomt. Het kan leiden tot langdurig verzuim, lichamelijke klachten, burn-out en verlies van eigenwaarde.”

Pesten kan iedereen overkomen

Van pesten kun je dus allerlei fysieke en psychische klachten krijgen. Van hoofdpijn tot slecht slapen en angstaanvallen. Daarnaast kan het iedereen overkomen. Zo geeft iemand op social media aan: “Ik ben niet op mijn bekkie gevallen en niet zo gauw van mijn stuk te brengen. Maar ik kon hier niet tegenop. Ik ben er langdurig ziek van geweest en uiteindelijk is mijn contract dan ook niet verlengd.”

Lees ook: Stress: dit zijn de gevolgen van pesten op het werk

Pesten door leidinggevende; anders dan bij collega’s

Pesten gebeurt dus niet alleen bij werknemers die niet voor zichzelf kunnen opkomen. Wel kun je juist vanwége die machtsverhouding met je leidinggevende anders reageren dan je bijvoorbeeld bij een collega zou doen. Daarnaast is de sfeer op de werkvloer ook bepalend. Als iedereen het normaal vindt dat je wordt uitgescholden door je baas, dan is het lastiger om hier als enkeling tegenin te gaan.

Laten we eens naar de cijfers kijken.

Hoe vaak gebeurt pesten op het werk?

Gepest worden door je leidinggevende, hoe vaak gebeurt dat eigenlijk? Ongeveer een kwart van de werkenden krijgt wel eens te maken met pesten op de werkvloer. Bij 13% hiervan is dat door een leidinggevende. Dat lijkt weinig, maar we hebben het hier wel over ongeveer 6 keer de Johan Cruijff Arena vol. Beeld je maar eens in hoeveel mensen dat zijn.

Opmerkelijk: kennelijk zijn wij Nederlanders goed in onze collega’s een slecht gevoel geven. Pesten op de werkvloer gebeurt in Nederland meer dan in andere Europese landen

Verschil tussen plagen en pesten

Waar moet je aan denken bij pesten en ongewenst gedrag door je leidinggevende? Voordat we het daar over hebben, willen we je eerst het verschil duidelijk maken tussen pesten en plagen. Dat lijkt een grijs gebied, toch is hier een heel duidelijke regel voor:

→ Plagen wordt pesten als een van de twee er zich niet prettig bij voelt, dit aangeeft, maar er niets mee gedaan wordt. 

Dus: als jij het niet meer leuk vindt en diegene gaat toch door. Zelfs als de ander zegt: “het is maar een geintje”. Het ligt dus niet aan jou. Dat is wel belangrijk om in je oren te knopen.

Verschillende vormen van pesten

Komen we nu terug op de verschillende manieren waarop een leidinggevende je kan pesten en treiteren. Want ook hier geldt: het is niet altijd even duidelijk welk gedrag tot pesten wordt gerekend.

Onder pesten en ongewenst gedrag door leidinggevenden moet je denken aan:

• Je met opzet kwetsen;
• Je (seksueel) intimideren;
• Je openlijk kritiek geven in een groep;
• Je zinloze taken laten uitvoeren;
• Liegen en spelletjes spelen;
• Je met opzet onzeker maken;
• Je doodzwijgen of negeren;
• Je met opzet verkeerd beoordelen;
• Medewerkers tegen elkaar of jou opzetten;
• Roddelen;
• Je niet serieus nemen als je met ideeën komt;
• Beschadiging/stelen van eigendommen;
• Fysiek geweld;
• Je continu controleren.

Pesten na werktijd

Er zijn dus een hele hoop manieren om gepest te worden door je manager of leidinggevende. Helaas stopt dit niet altijd op de werkvloer. Bosman: “Ongewenst gedrag discrimineert niet. Het komt overal voor en het stopt ook niet als je na het werk naar huis gaat. Je neemt het overal met je mee.” Ook na je werk kan het pesten trouwens online nog steeds doorgaan. Bijvoorbeeld in de online bedrijfsgroep, via whatsapp, sms of op social media.

Serieus genomen worden

Wanneer je gepest wordt, wil je graag dat dit zo snel mogelijk stopt. Maar de moeilijkheid bij leidinggevenden is dat je met een machtspositie te maken hebt. Word je gepest door een collega dan kun je nog naar je leidinggevende stappen (als die tenminste niet meedoet). Maar waar ga je naartoe als het je leidinggevende is? En word je wel serieus genomen door de rest van het bedrijf? Zoals een directielid? Of de HR-afdeling?

Oorzaken waarom werknemers pesten niet melden

Naast de angst om niet serieus genomen te worden, zijn er meer oorzaken waarom werknemers er niets mee doen als ze gepest worden door een leidinggevenden:

• Ze twijfelen aan zichzelf en hun eigen capaciteiten;
• Ze zijn bang om ontslagen te worden;
• Ze zijn bang dat het pesten erger wordt;
• Ze raken verward en vragen zich af of ze wel gepest worden;
• Ze zien dat meer collega’s gepest worden en denken dat het erbij hoort.

Wel of niet bewust pesten door leidinggevenden

De redenen dat een leidinggevende zijn werknemer(s) pest zijn heel divers. Sowieso heb je natuurlijk leidinggevenden die niet door hebben dat ze pesten. Bijvoorbeeld omdat ze zelf geen verkeerde bedoelingen hiermee hebben. En ook omdat de gepeste niet aangeeft dat hij of zij dit vervelend gedrag vindt.

Vanaf de eerste dag gepest

Maar sommige leidinggevenden hebben wel degelijk door dat zij pesten, zo geeft een werknemer aan op social media. “Ik heb een leidinggevende gehad die vanaf de eerste de beste dag mij heeft gepest. Dit ging heel erg ver. Van alles wat er misging kreeg ik de schuld. Beoordelingen werden expres negatief gedaan. Want dan had hij een legitieme reden om mijn contract uiteindelijk niet te verlengen. Hij beoordeelde mij op wat hij had gehoord, niet op wat hij had gezien of ervaren. Ik heb hem in al die tijd namelijk maar twee keer fysiek ontmoet.”

Narcistische trekjes bij leidinggevende

Er komt ook steeds meer informatie over managers en leidinggevenden met narcistische trekjes. Veel onderzoek is er in Nederland nog niet naar gedaan, maar duidelijk is dat zo’n 1% van de bevolking een narcistische persoonlijkheid heeft. Ook is bekend dat veel narcisten in hoge posities zitten en dat 75% man is. Er is dus een kans dat je een werkgever treft die een dergelijke persoonlijkheidsstoornis heeft. Narcisten hebben weinig empathisch vermogen en schuwen niet om je te manipuleren en te gebruiken. En dus ook niet om te pesten.

Stress bij leidinggevenden

Maar niet iedere leidinggevende is natuurlijk een narcist. “Werkstress kan een ook oorzaak zijn voor ongewenst gedrag. Wanneer er bijvoorbeeld deadlines gehaald moeten worden kan dit leiden tot pesterijen,” geeft Bosman aan. In feite is de reden van pesten door leidinggevenden niet heel anders dan bij werknemers. Zo kunnen persoonlijke problemen en spanning thuis ervoor zorgen dat een leidinggevende dit op een werknemer afreageert. Door een ander zich slechter te laten voelen, kunnen zij zich voor even beter voelen of hun problemen vergeten.

“Het is vooral belangrijk dat werknemers van zich laten horen. En het liefst in een heel vroeg stadium”

Pesten door opvoeding

Ook kan er in de basis al iets verkeerd zijn gegaan, zoals in de opvoeding. Kinderen die bijvoorbeeld vaak gestraft worden en niet weten waarom, kunnen zich later bazig gaan gedragen. Ook als van huis uit wordt aangespoord om populair of beter dan anderen te zijn. Dit zijn allemaal redenen waardoor het voor een kind lijkt dat de baas zijn een manier is om te overleven. Ze voelen zich superieur en hebben eerder de neiging om anderen ‘te corrigeren’.

Wat moet je doen als je gepest wordt op je werk door je  leidinggevende?

Bosman geeft aan dat het allerbelangrijkste is dat je je op je werk veilig voelt om het gesprek aan te gaan. Dat kan met een interne of externe vertrouwenspersoon zijn. “Ook komt het voor dat medewerkers een goede band hebben met een leidinggevende van een andere afdeling en met hem of haar het gesprek start. Daarnaast zijn er ook mensen die toch liever naar HR gaan.”

Wanneer moet je het pesten melden?

De eerste stap bij pesten, is er iets aan doen. “Bij Report App vinden we het vooral belangrijk dat werknemers van zich laten horen. En het liefst in een heel vroeg stadium. Zo blijft een situatie oplosbaar en voorkomen we dat iemand (langdurig) uitvalt door ziekte,” aldus Bosman.

Wat kan een bedrijf tegen pesten doen?

Het is in Nederland verplicht om als werkgever te zorgen voor een veilige werkomgeving. Maar hoe zorg je ervoor dat medewerkers ongewenst gedrag ook melden? Bij de Report App vinden ze dat je binnen een organisatie dit vertrouwen moet stimuleren. En daar hebben ze ook een oplossing voor. “Dit doe je bijvoorbeeld door vertrouwenspersonen ambassadeur te maken van de gedragscode (veilige gedragregels op het werk, red.). Zo worden kennis en kunde gedeeld met de organisatie wat voor veerkracht en vitaliteit zorgt. Vertrouwenspersonen die onderdeel uitmaken van het preventiebeleid zijn beter zichtbaar. Dit maakt het laagdrempelig voor werknemers om pesten te melden.”

Bronnen:

Intermediar.nl

Eoswetenschap.eu | Bram Orobio