Een verwaarloosde burn-out betekent zoiets als doorlopen met klachten terwijl je het stadium burn-out al lang voorbij bent. Waarom gebeurt dat en wat zijn de gevolgen hiervan? We spraken met twee experts onder andere over de impact van een zware burn-out en het belang van fysiek herstel. “Vaak hebben ze helemaal geen tijd voor een burn-out.”

Burn-out niet grondig aanpakken

Het voelt bijna als een paradox. Want hoe kun je doorlopen met iets dat zo heftig is als een burn-out? Ninka Buter, kwaliteitsmanager Inhoud en coach/hulpverlener bij BoFit, spreekt liever van een genegeerde of zware burn-out. In haar sessies krijgt ze soms te maken met klanten die wel weten dat ze burn-out zijn, maar die het niet grondig hebben aangepakt. En dat heeft bijna altijd gevolgen.

“Dit gebeurt bijvoorbeeld als mensen wél professionele hulp krijgen, maar niet echt de tijd nemen om te herstellen. Ze nemen hun klachten niet serieus, negeren ze. Andere dingen blijven prioriteit hebben. Vaak hebben ze gewoon helemaal geen tijd voor een burn-out. Daarnaast mis ik soms ook aandacht voor fysiek herstel. Mensen denken dat ze met het aanpassen van een paar dingen in hun leven er wel zijn. Maar hun lichaam is ook verstoord en uit balans. En daar moet aandacht aan besteed worden.”

“Er zijn mensen die in situaties zitten waar ze zich moeilijk aan kunnen ontworstelen”

Pijnlijke keuzes maken

Dan zijn er nog mensen die niet eens aan de stap naar professionele hulp toekomen. Thomas Harting, bedrijfsarts bij arbodienst Perspectief, geeft aan dat je hier echt niet altijd zelf grip op hebt. Er zijn ook mensen die in situaties zitten waar ze zich moeilijk aan kunnen ontworstelen. Hierdoor lopen ze te lang met klachten rond.

“Ik kom situaties tegen dat ik ook snap dat dit zo is gelopen. Zo had ik onlangs een dame op spreekuur die thuis de zorg had voor een jong kind. Sinds het overlijden van haar grootvader moest ze ook voor oma zorgen. Daarnaast had ze de zorg voor haar partner met zeer ernstige problematiek. En dan ook nog in de verpleging werken. 24/7 dus aan het zorgen. Ik viel daar wel even stil van. Dan moet je echt heel pijnlijke keuzes maken om voor je eigen herstel te kiezen.”

4 oorzaken van een verwaarloosde burn-out

Naast te weinig aandacht voor (fysiek) herstel en het, bewust of onbewust, negeren van een burn-out zijn er nog meer redenen waarom je met zulke heftige klachten blijft doorlopen. We zetten hier een aantal voor je op een rijtje.

1. (Sociale) Druk om door te gaan

Het voorbeeld van de dame die 24/7 voor haar omgeving aan het zorgen is, is een schrijnende situatie in de privésfeer. Maar ook op het werk kan de druk om door te gaan groot zijn. Stel, je zit in een werksituatie waarin je je niet of nauwelijks kunt ziekmelden. Bijvoorbeeld omdat er al een collega is uitgevallen. Of omdat je een jaarcontract hebt en anders je contract niet wordt verlengd. De druk om dan maar door te gaan is groot.

Ninka: “Denk ook aan de zorg, bijvoorbeeld in coronatijd. Als jij op de ic werkt en je bent burn-out, maar mensen om je heen gaan dood, dan maak je echt andere keuzes. Of als in een familiebedrijf een van de familieleden burn-out raakt, dan is er vaak de angst dat andere medewerkers hun plek overnemen. Zeker als er al conflicten zijn.”

2. Je omgeving negeert je klachten

In sommige branches is het krijgen van een burn-out een taboe. Of bestaat het gewoon niet. Wat helaas ook nog geregeld voorkomt, is dat klachten gewoon door de omgeving worden genegeerd. Zelfs als iemand wél aan de bel trekt via zijn werkgever of een leidinggevende. “Bij een verwaarloosde burn-out hoor ik ook geregeld dat mensen al tijden alarmsignalen hebben afgegeven naar de werkomgeving. Maar dat ze daarbij het gevoel hadden te staan roepen in een woestijn,” aldus Thomas.

3. Je burn-out wordt niet herkend

Dan zijn er nog gevallen waarin je burn-outklachten door andere ziektes of aandoeningen simpelweg niet herkend worden. Zelfs niet door een huisarts of specialist. Denk aan mensen met autisme die snel overprikkeld zijn. Of vrouwen in de overgang met extreme vermoeidheidsklachten of somberheid. En mensen met kanker die een fysieke burn-out ontwikkelen. Allemaal klachten die ook bij een burn-out voorkomen. Dan kan het soms lang duren voordat je de juiste hulp krijgt.

4. Jouw karaktereigenschappen

Ninka ziet vooral dat ondernemers kampen met een verwaarloosde burn-out. Ze hebben vaak een sterk verantwoordelijkheidsgevoel, zijn gedreven, zijn doorzetters en hebben een zekere mate van eigenwijsheid. Mooie eigenschappen waar ze als ondernemer ver mee komen. Maar de valkuilen liggen ook op de loer.

“Ik had een klant die zijn bedrijf altijd boven zijn gezondheid stelde. Hij had veel klachten waaronder oorsuizen. En iedere keer bedacht hij manieren om tóch door te gaan. Dit heeft veel tijd gekost. Ik heb hem toen een shuttlerun laten lopen. Hij ging zo ver dat hij bijna ging hyperventileren. Maar dat was echt nodig. Ik heb uitgelegd dat als hij zo blijft doorgaan, hij zich 24 uur per dag zo zou voelen. Toen viel het kwartje pas. Als ik dat niet had gedaan, was er niets gebeurd.” Bepaalde eigenschappen zorgen ervoor dat je maar blijft doorgaan. Je karakter verander je niet, maar je kunt er wel op een betere manier mee leren omgaan.

“Fysiek geeft een verwaarloosde burn-out langdurige gezondheidsproblemen”

Gevolgen van het negeren van een burn-out

“Het gevolg van het negeren van je burn-out is dat je klachten chronischer worden. Het lichaam is zo aan die klachten gewend, dat deze het als normaal gedrag ziet. Bijvoorbeeld: de angst en paniek die je normaal bij een burn-out hebt, schiet dan door naar gegeneraliseerde angststoornis, ” vertelt Ninka.

Als je kijkt naar de symptomen van een verwaarloosde burn-out dan zijn die hetzelfde als die van een ‘gewone’ burn-out. Met dat verschil dat ze, naast dat ze chronisch, ook vaak intenser zijn en het meer tijd kost om te herstellen. Een vervelende bijkomstigheid is daarnaast dat je soms medicatie nodig hebt om weer van die klachten af te komen. En helaas, medicatie afbouwen kan ook weer klachten geven.

Ook fysiek geeft een verwaarloosde burn-out langdurige gezondheidsproblemen, blijkt uit onderzoek. Denk aan hart- en vaatziekten, diabetes type II, alsook problemen aan het bewegingsapparaat, en uiteindelijk de dood. Al met al, geen prettig vooruitzicht.

Impact van een verwaarloosde burn-out op je werk en relaties

Misschien onnodig te zeggen, is dat een verwaarloosde burn-out niet alleen van invloed is op jezelf, maar ook op je omgeving. De impact die het heeft op je werk en relaties verschilt natuurlijk per persoon, maar is wel de moeite om te benoemen. Een verwaarloosde burn-out kan namelijk je relatie of baan kosten. Dit komt boven op het feit dat je al heel weinig aankunt.

Thomas: “Je kunt je in een burn-out heel alleen voelen. Of worstelen met het gevoel dat anderen zoals je werkgever, collega’s en soms ook partner je in de steek hebben gelaten of andersom. Het gebrek aan mensen in de omgeving om goed mee te sparren. Ik zie ook vaker eenzaamheid bij mensen met een verwaarloosde burn-out, wat het herstel in de weg zit.”

Hoe pak je een verwaarloosde burn-out aan?

Als jij een verwaarloosde burn-out bij jezelf vermoedt, heb je nu misschien de neiging om de gordijnen dicht te trekken en thuis te blijven. Niet doen! Je moet juist geen dingen vermijden. Het is goed om het met mensen die je vertrouwt erover te hebben. Zorg voor een ondersteuningssysteem, zodat je hulp krijgt van je omgeving. Je denkt het misschien alleen op te lossen, maar dit is een bekende valkuil.

Daarnaast is het essentieel voor jezelf te zorgen en voldoende rust te nemen. Maar het allerbelangrijkste is wel: vraag hulp! Stap naar je leidinggevende, de bedrijfsarts, een therapeut of coach. De urgentie is hoog: er moet nú wat gedaan worden.

“Ik benadruk het belang van bewegen. Zoals 30 tot 60 minuten wandelen”

Op gesprek bij de bedrijfsarts

Thomas vindt het in deze ‘begin’fase belangrijk om informatie te geven.“Ik laat mensen met een verwaarloosde burn-out vaker op spreekuur komen. Sowieso neem ik de eerste keer ruim de tijd. Bij deze groep zie je dat ze in hun omgeving weinig uitlaatkleppen hebben. Ik geef informatie over burn-out, de fases waar ze doorheen gaan, en zet de grote lijnen uit. Je ziet dat het mensen al heel goed doet te weten wat er met ze aan de hand is. Uiteraard verwijs ik naar een goede hulpverlener. Vaak lopen ze al bij de praktijkondersteuner. Als hier een vertrouwensband mee is opgebouwd, dan gaan ze eerst daarmee verder. En ik benadruk het belang van bewegen. Zoals 30 tot 60 minuten wandelen in de ochtend om de stresshormonen te laten dalen.”

Eerst fysiek herstellen

Ook Ninka richt zich als eerste op fysiek herstel. “Bij een gewone burn-out kunnen we sneller naar de oorzaak dan bij een verwaarloosde burn-out. We werken dan eerder aan vaardigheden en gedragsverandering. Bij een verwaarloosde burn-out kan dat niet. Je hebt veel meer tijd nodig om aan draagkracht te werken. Het kan ook zijn dat iemand eerst een stevige confrontatie aan moet gaan. Omdat de persoon er anders niet aan wil.”

Thomas beaamt dat. “Sommige mensen kunnen meteen beginnen met een intensiever behandeltraject. Anderen zijn nog aan het aftasten wat er met ze gebeurt. En bij sommige mensen moet het eerst erger worden voordat ze ervoor openstaan.”

Bronnen:

Pubmed.nl | A Cognitive Behavioral Model Proposing That Clinical Burnout May Maintain Itself | Nicolas Almén

Tno.nl