Hoe vastlopen in je leven stressklachten kan geven

Je weet dat er iets moet veranderen. Je voelt het al een tijdje; je bent aan het vastlopen. Misschien in je werk, je relatie of de manier waarop je met je tijd omgaat. Maar in plaats van de stap te zetten, blijf je waar je bent. Verandering voelt spannend, onzeker, misschien zelfs eng. En toch knaagt het. Dit vastzitten in een situatie die niet goed voor je is, kan op termijn leiden tot stress – en zelfs een burn-out.

Waarom blijf je hangen in stressvolle situaties?

Veranderen is niet makkelijk. Zelfs alsjeblieft weet dat een situatie je ongelukkig maakt, kan de angst voor het onbekende je verlammen. Dit komt grotendeels door de hersenen, die geprogrammeerd zijn om veiligheid te verkiezen boven onzekerheid.

Volgens psychologisch onderzoek van Kahneman en Tversky (1979) over verliesaversie, hebben mensen de neiging om verlies (zoals het loslaten van een bekende situatie) zwaarder te laten wegen dan mogelijke winst (de voordelen van een nieuwe situatie). Dit verklaart waarom je soms liever in een stressvolle omgeving blijft dan de sprong in het onbekende te wagen.

Hier zijn een paar veelvoorkomende redenen waarom je vast blijven zitten in stressvolle situaties:

• De zekerheid van het bekende – Je weet wat je hebt, maar niet wat je krijgt. Zelfs als je huidige situatie slecht is, voelt het veiliger dan de onzekerheid van iets nieuws.
• Angst voor falen – Wat als de verandering geen verbetering blijkt? Wat als je spijt krijgt?
• Sociale druk – Misschien voel je je verantwoordelijk voor anderen of ben je bang voor hun oordeel.
• Gebrek aan energie – Langdurige stress kan je zo uitputten dat je geen kracht hebt om verandering in gang te zetten.

Maar: hoe langer je blijft hangen in iets dat niet goed voor je is, hoe hoger de stress oploopt.

Vastlopen in werk en het risico op burn-out

Een plek waar mensen vaak vastlopen, is hun werk. Misschien herken je dit:

• Je voelt geen voldoening meer, maar blijft omdat het salaris goed is of omdat je geen alternatief ziet.
• De werkdruk is hoog, maar je hebt het gevoel dat je niet mag klagen.
• Je bent continu moe en ervaart weinig motivatie, maar zet toch door omdat ‘het erbij hoort’.

Dit soort situaties zijn een recept voor chronische stress. En als je hier te lang in blijft hangen, loop je een groot risico op een burn-out. Onderzoek van het Trimbos-instituut (2023) toont aan dat langdurige stress zonder actie kan leiden tot ernstige mentale klachten, waaronder depressie en burn-out.

Hoe herken je dat je op je werk aan het vastlopen bent?

• Je hebt steeds minder energie, zelfs na een weekend rust.
• Je hebt moeite om je te concentreren of raakt snel geïrriteerd.
• Je voelt een constante spanning in je lichaam.
• Je piekert veel over je werk, zelfs buiten werktijd.

Veel mensen komen pas in actie als ze al opgebrand zijn. Maar je kunt ingrijpen vóórdat het zover komt.

Wat kun je doen om wél te durven veranderen?

Als je merkt dat je vastzit, is het belangrijk om stappen te zetten, hoe klein ook. We geven je een paar manieren om jezelf in beweging te krijgen:

1. Onderzoek je angsten

Wat houdt je precies tegen om te veranderen? Schrijf het op. Vaak is de angst groter in ons hoofd dan in werkelijkheid. Door het concreet te maken, kun je er realistischer naar kijken.

Maak een plan: Verandering voelt minder eng als je weet welke kant je op wilt. Dit betekent niet dat je meteen drastische keuzes moet maken, maar begin met kleine stappen.

• Wat zou je ideale werksituatie zijn?
• Welke vaardigheden kun je ontwikkelen om daar te komen?
• Wie kan je helpen of inspireren?

2. Zet kleine stappen

Je hoeft niet meteen je baan op te zeggen of je hele leven om te gooien. Begin met iets kleins: een cursus volgen, praten met iemand in een ander vakgebied, of je opties verkennen.

3. Versterk je mentale veerkracht

Als stress en onzekerheid je tegenhouden, werk dan eerst aan je mentale en fysieke balans. Beweging, ontspanning en coaching kunnen helpen om je stressniveau te verlagen en helderheid te krijgen.

4. Zoek ondersteuning

Praten met iemand die buiten je situatie staat – een coach, mentor of vertrouwenspersoon – kan enorm helpen. Soms heb je iemand nodig die je een spiegel voorhoudt en je helpt de knoop te ontwarren.

Hoe de BoFit-methode je helpt om uit de vicieuze cirkel te komen

Bij BoFit zien we dagelijks hoe stress en vastzitten in ongezonde situaties mensen uitputten. Onze aanpak helpt je om de regie terug te pakken en weer in beweging te komen. Dit doen we met:

• Beweging in de natuur – zodat je hoofd en lichaam ontspannen en je meer helderheid krijgt.
• Coaching op verandering en stressmanagement – om te ontdekken wat je écht wilt en hoe je dat bereikt.
• Bewustwording van je patronen – zodat je niet blijft hangen in uitstelgedrag of angst.
• Duurzame gedragsverandering – waardoor je niet alleen nu een stap zet, maar ook leert hoe je in de toekomst sneller schakelt.

Veel mensen denken dat ze ‘moeten wachten op het juiste moment’ om te veranderen. Maar dat moment komt meestal niet vanzelf. De eerste stap is vaak gewoon in beweging komen – letterlijk en figuurlijk.

Conclusie: vastzitten en blijven zitten waar je bent, brengt méér stress dan veranderen

Niet durven veranderen lijkt een veilige keuze, maar op de lange termijn brengt het juist méér stress en spanning. Vooral in werk dat niet meer bij je past, kan vastzitten leiden tot chronische stress en burn-out.

De oplossing? Eerst herstellen, draagkracht vergroten, kleine stappen zetten, jezelf blijven ontwikkelen en ondersteuning zoeken waar nodig.

Dus stel jezelf de vraag: Wil ik blijven waar ik ben, of zet ik vandaag een eerste stap richting verandering?

Bronnen:

• Kahneman, D., & Tversky, A. (1979). Prospect theory: An analysis of decision under risk. Econometrica, 47(2), 263-291.
• Trimbos-instituut (2023). Harder, better, faster, stronger? Een onderzoek naar stress en burn-out.