Je hebt vast wel eens gehoord van cortisol. En misschien weet je ook dat het iets met stress te maken heeft. Maar hoe zit dat verder eigenlijk? In dit blog leggen we je precies uit wat cortisol is en hoe het aan stress en burn-out is gelinkt.

Stresshormoon en bijnieren

Om echt te snappen wat cortisol met je doet, moeten we je eerst een kleine biologieles geven. Cortisol is een stresshormoon dat wordt aangemaakt in de bijnieren. Dit wordt afgegeven aan het bloed om boodschappen door te geven aan verschillende organen. Hierdoor gaan organen extra hard werken of worden ze juist afgeremd. Cortisol regelt een heleboel zaken in je lichaam. Zo beïnvloedt het bijvoorbeeld:

• het slaap- en waakritme;
• je concentratievermogen;
• je geheugen;
• je stemming;
• de stofwisseling van suiker, vetten en eiwitten;
• de werking van hart- en bloedvaten;
• je botten;
• de huid;
• het bindweefsel in de huid;
• je spieren;
• je gewrichten;
• en je afweersysteem (immuunsysteem).

Cortisol, adrenaline en noradrenaline

Cortisol heeft naast de bovenstaande zaken nog een heel nuttige functie. Het helpt je namelijk om in acute stresssituaties alert en gefocust te reageren door in de vlucht- of vechtmodus te komen. Op die manier kun je bijvoorbeeld een onverwachte fietser ontwijken, je deadline halen en snel (en veilig!) je kinderen van school halen. Maar er is meer. Naast cortisol zijn er nog twee hormonen die verantwoordelijk zijn voor je stressreactie: adrenaline en noradrenaline. Dat zit zo. Adrenaline en noradrenaline zetten aan tot actie. De energie die hierbij vrijkomt wordt opgevangen door het hormoon cortisol. Hierdoor wordt je lichaam na de stresstoestand weer in balans gebracht. Maar, en let nu goed op, de energie die nodig is om dit te doen, wordt gemaakt door eiwitten in je spieren af te breken. Daarnaast wordt je immuunsysteem tijdelijk onderdrukt en je spijsvertering vertraagd. En daar zitten nadelen aan.

Wil je weten hoe stress en cortisol in verband met het brein werken? Kijk dan naar onderstaande video van dr. Erik Scherder.

Cortisol en slechte gezondheid

Nu je hebt gelezen hoe cortisol werkt, snap je mogelijker beter waarom langdurige stresssituaties zo schadelijk zijn voor je lichaam. Als je spieren slapper worden, je geregeld ziek bent door te weinig weerstand en je spijsverteringssysteem in de war is waardoor het niet voldoende voedingsstoffen opneemt, dan heeft dat een negatief effect op je gezondheid. Je fysieke systeem verzwakt, en dat terwijl in tijden van stress je gezondheid juist hard nodig is.

Gevolgen van een te hoog cortisolgehalte

Een continu hoog cortisolgehalte in je bloed is dus niet goed voor je lichaam. Omdat cortisol op veel verschillende lichaamsprocessen invloed heeft worden sommige klachten niet altijd in verband gebracht met een hoog cortisolgehalte. Denk aan klachten als:

• hoge bloeddruk;
• overgewicht;
• verhoogde bloedsuikerspiegel;
• dunne huid;
• regelmatig blauwe plekken;
• verlies van spierkracht en -volume;
• osteoporose (verlaagde botdichtheid);
• striae;
• onregelmatige menstruatie;
• overbeharing in het gezicht.

Stap jij met een van deze klachten naar de huisarts? Wijs hem of haar ook op een hoog cortisolgehalte. Je kunt bij je huisarts of in het ziekenhuis een test laten doen.

Bijnieruitputting, burn-out en een te laag cortisolgehalte

Last hebben van langdurige of chronische stress zorgt ervoor dat je hormonen uit balans en je bijnieren uitgeput raken. Hierdoor wordt er juist minder cortisol aangemaakt wat ook allerlei vervelende en langdurige consequenties heeft. Medicijngebruik is een van de redenen dat je bijnieren minder cortisol produceren. Maar ook door een burn-out kunnen je bijnieren op den duur uitgeput raken. Met een te laag cortisolgehalte krijg je klachten als:

Oververmoeidheid;

Depressieve of zwaarmoedige stemmingen;

Concentratieproblemen;

Lage bloeddruk;

Geestelijke uitputting.

Maar heb je met een burn-out nou een laag of hoog cortisolgehalte? Het antwoord is dat het allebei kan, afhankelijk van de situatie en in welk stadium van je burn-out je zit. Zo kun je je bijvoorbeeld onrustig voelen en niet kunnen slapen. Of juist de hele dag niet meer je bed uit kunnen komen.  Daarom blijkt uit onderzoek dat aan je cortisolgehalte niet kunt meten of je een burn-out hebt.

Wat te doen aan een te hoog of te laag cortisolgehalte?

Je kunt er zelf van alles aan doen om een te hoog cortisolgehalte te verlagen door stress te verminderen. Lees dit artikel om hiermee aan de slag te gaan:

Zo herken én voorkom je stress + 7 tips.

Wil jij weten of je burn-out bent? Download de complete burn-outgids:

Hoe weet je of je burn-out bent? Lees er alles over en ontdek het zelf

Denk je een burn-out te hebben of wil je een burn-out voorkomen?

Dan is het belangrijk om professionele hulp in te schakelen en je klachten op de juiste manier aan te pakken. Bij BoFit leer je omgaan met stress, je valkuilen kennen en je talenten en sterke punten beter inzetten. Hierdoor ga je keuzes maken die bij je passen en die minder stress en spanning opleveren.

BoFit heeft inmiddels duizenden mensen geholpen en dat doen we graag ook bij jou! Want ook jij verdient het om een gelukkig en ontspannen leven te leiden.

Wil jij weten of BoFit ook iets voor jou kan betekenen? Vraag de brochure met de tarieven aan en plan binnen een week een gratis kennismaking bij jou in de buurt.

Ja, ik wil meer informatie!

Bronnen:

Certe.nl

Bijniernet.nl  

Depsycholoog.nl | Robert Haringsma