Je zit net of midden in je burn-out en je vindt het lastig om ermee naar buiten te komen of er over te praten. Het kan je zelfs tegenhouden om begeleiding te zoeken en vervolgstappen te zetten. Schaamte bij burn-out kan zorgen voor vertraging in je herstelproces. Hoe kom je hier vanaf zodat je kan gaan werken aan je herstel?

Controle verliezen

Je schaamt je tegenover je vrienden of collega’s om te vertellen wat er met je aan de hand is. Misschien ook omdat je het nooit met ze er over hebt gehad en nooit hebt laten merken dat er iets mis was. Misschien was je altijd die vrolijke en gezellige man of behulpzame vrouw die altijd voor anderen klaar stond. Waarom kan dat niet meer?

Schaamte kan aanvoelen als een lastige en ongemakkelijke emotie. Het gevoel dat je de controle verliest en een bepaalde situatie of je dagelijks leven niet meer aankunt, is een heel eng gevoel. Dat wat normaal zou moeten zijn, dat lukt je niet meer. Het voelt alsof je gefaald hebt.

Evolutionaire functie

Schaamte is een natuurlijke emotie, net als schuldgevoel of angst. Het heeft een evolutionaire functie: het zorgt ervoor dat je je best doet om bij je groep of stam te blijven zodat je niet wordt verbannen. Want alleen staan maakt je kwetsbaar en maakt de kans op overleven kleiner.

Gevoelens van schaamte kunnen al vroeg in de kindertijd ontstaan wanneer je bijvoorbeeld geregeld voor schut bent gezet, niet serieus werd genomen of werd uitgelachen. Om herhaling te voorkomen kun je je extreem gaan aanpassen en alles proberen goed te doen.

Perfectionisme en schaamte zijn daarom vaak onlosmakelijk met elkaar verbonden.

Normen en waarden

Op latere leeftijd ontstaat schaamte omdat je jezelf vergelijkt met je omgeving en denkt dat je aan bepaalde normen en waarden moet voldoen. Vaak zijn dit de normen en waarden die je jezelf oplegt en die niet eens zo direct door je omgeving zijn uitgesproken.

Bij een burn-out wordt er iets kwetsbaars van jezelf blootgelegd dat je liever niet aan de buitenwereld laat zien. Je wilt liever je positieve kanten naar voren schuiven en bijvoorbeeld sterk en loyaal overkomen. Je ‘mindere’ kanten wil je zo veel mogelijk verbergen. Maar met een burn-out lukt dit niet meer. Dit past niet in het plaatje en de hoge verwachtingen die je al die tijd van jezelf had. Dit kan gevoelens van schaamte oproepen.

Eigen schuld?

Wat ook bij schaamte kan meespelen is dat in onze individualistische maatschappij het oordeel over psychische ziektes soms hard kan zijn. In die zin kun je beter je arm breken dan burn-out raken. Het idee van de maakbaarheid van ons bestaan zorgt er vaak voor dat psychische klachten gezien worden als ‘eigen schuld’. En dat terwijl geestelijke ziektes juist complex zijn en je hier net zo min grip op hebt als op fysieke klachten. Als je je voet verstuikt omdat je een losse tegel niet zag liggen, schaam je je toch ook niet?

Helaas werken deze maatschappelijke vooroordelen schaamte en schuldgevoel in de hand. En dat maakt het minder gemakkelijk om openlijk uit te komen voor je burn-out bij je persoonlijke omgeving en je werk.

Schaamte, hoe kom je er vanaf?

Wat kun je aan je schaamtegevoel doen? Realiseer je allereerst dat psychische klachten complex zijn waar je vaak geen zicht op hebt, tenzij je hier gespecialiseerd in bent. Je kunt er dus niet zo veel aan doen dat je burn-out raakt omdat meerdere factoren hierin meespelen.

Wel helpt het om te kijken waarover je je schaamt en hoe reëel dit is. Accepteren dat je situatie is zoals het is en dat je hierdoor bepaalde gevoelens ervaart, helpt je om je schaamtegevoel te verminderen. Je mag zijn zoals je bent, ook met lastige gevoelens. Dat is heel menselijk.

Praat er daarnaast over met iemand die je vertrouwt en bouw dit langzaam uit. Uiteindelijk geldt dat hoe meer directe betrokkenen er vanaf weten, hoe meer mensen met jou rekening kunnen houden. Vermijd mensen die negatief zijn of van wie je weet dat ze je afwijzen. Zo creëer je een veilige omgeving voor jezelf waarin je beter kunt herstellen. Zonder schaamte.

Omgaan met schaamte?

Je bent niet de enige met schaamtegevoelens. Tijdens een BoFit-traject leren we je omgaan met je omgeving en je sterker en meer weerbaar te maken.

Neem contact met ons op voor meer informatie.