Geluk. Vroeger was het iets wat je moest verdienen. Tegenwoordig heerst de gedachte dat geluk te grijpen is. Oftewel: wie niet gelukkig is, faalt. Een overtuiging die stress kan veroorzaken.

Oktober is de Maand van de Geschiedenis en heeft dit jaar als thema geluk. Hoogleraar historische Nederlandse letterkunde Herman Pleij schreef er daarom een essay over. Welzijn nastreven is iets van alle tijden, maar de beleving ervan veranderde wel door de eeuwen heen. “In de Middeleeuwen was geluk iets wat je overkwam of moest verdienen. Eeuwenlang lag het geluk te wachten in het hiernamaals voor hen die dat op aarde verdiend hadden. Het had een collectief karakter en werd de mensen opgelegd. In de loop van de tijd is gelukkig zijn meer en meer iets individueels geworden. We leggen het nu onszelf op.”

Maakbaar geluk

Pleij schrikt van de huidige obsessie van de mens om te genieten en gelukkig te zijn. En het feit dat de wetenschap zich hiervoor leent met allerlei onderzoeken. Geluk is niet iets wat te sturen of te maken is, aldus Pleij. Hij geeft voorbeelden uit de geschiedenis over communes die opgericht werden om geluk te vinden. Allemaal faliekant mislukt. Wel ziet hij een verband tussen ongeluk en geluksbeleving. “Kerkvader en filosoof Augustinus vond al dat het kwade zin had omdat daardoor het goede kenbaar gemaakt werd. Zonder diepe dalen is er onvoldoende reliëf voor vreugde.”

Gedachten trainen

Google topman Mo Gawdat is ervan overtuigd dat gelukkig zijn te bereiken is door de hersenen te trainen. Hij bestudeerde algoritmes en ontwikkelde hiermee zijn belangrijkste formule: verwachtingen van een situatie bepalen de gedachten over die situatie, en dus de mate van geluksgevoel (en van stress). Een lagere verwachting zorgt voor een positiever oordeel. En daarmee dus voor minder ongeluk. Het ombuigen van gedachten is volgens Gawdat te vergelijken met het trainen van spieren door fitness. In de video hieronder licht hij dit toe.

Bronnen:
Trouw.nl | 28 september 2017
NRC.nl | 29 augustus 2017