Grenzen stellen, heb jij er ook zo’n moeite mee? Sta je altijd klaar voor anderen, en luister je niet of slecht naar je eigen wensen? Zeg je altijd ‘ja’ op vragen en verzoeken van anderen? Wist je dat veel mensen met een burn-out hier last van hebben? Om burn-out te voorkomen, is het belangrijk om grenzen te stellen en vaker ‘nee’ te zeggen.

Als je altijd ingaat op de wensen van je omgeving, pleeg je roofbouw op jezelf. Je zelfvertrouwen leidt eronder en gevoelens van ontevredenheid, uitputting, irritatie en boosheid voeren uiteindelijk de boventoon. En dat wil niemand, toch? Dus hoe zorg je beter voor jezelf, zodat je tevreden, gelukkig en vol zelfvertrouwen voelt? In dit blog gaan we hier dieper op in.

Voor jezelf zorgen begint bij je lichaam

Goed voor jezelf zorgen begint bij jezelf, of beter gezegd bij je lichaam. Je lichaam laat je namelijk door allerlei sensaties voelen of je iets goed voor je is of niet. Door omstandigheden – opvoeding, life events, stress – kan het gebeuren dat je deze lichaamssignalen negeert en/of wegdrukt. Heb jij wel eens spanning in je lichaam gevoeld? Maar omdat het je even niet uitkwam ging je gewoon door? Zo snoer je de stem van je lichaam. En bouw je spanning op.

De eerste tekenen dat je te weinig naar jezelf luistert

Als je lange tijd niet naar die stem van je lichaam luistert, dan krijg je last van fysieke of psychische klachten. Het is dan vaak ook onduidelijk waar ze vandaan komen. Toch beginnen die klachten met met kleine signalen. Die eerste signalen zijn misschien nog niet extreem, maar ze geven wel aan dat iets jouw aandacht nodig heeft. We noemen hieronder een aantal van die signalen:

• Spierspanning;
• Hoofdpijn;
• Klemmende kaken;
• Kloppende oren;
• Snel geïrriteerd;
• Maag- en darmklachten;
• Vermoeid;
• Nek- en schouderklachten;
• Rugpijn;
• Je gespannen voelen bij anderen;
• Je gejaagd voelen;
• Hoog ademen.

Grenzen stellen en moeilijk ‘nee’ kunnen zeggen

Een ander signaal dat je niet goed naar jezelf luistert, is dat je moeilijk verzoeken van anderen kunt weigeren. Ben jij iemand die te vaak of altijd ‘ja’ zegt als iemand iets van je wil? Besef dan dat je hiermee ‘nee’ tegen jezelf zegt. Je negeert namelijk je eigen wensen en behoeftes, alsof het er helemaal niet toe doet hoe jij je voelt. En dat is niet alleen heel verdrietig, maar op termijn ook echt schadelijk. Je gaat namelijk te vaak over je grenzen.

De gevolgen van slecht grenzen stellen

Uiteindelijk kan door te weinig grenzen stellen een groeiende ontevredenheid ontstaan. Je doet tenslotte altijd alles voor anderen, maar je voelt je er niet gelukkig mee. En misschien krijg je ook helemaal niet terug wat je er zelf instopt. Of als je eens een keertje ‘nee’ zegt, dan krijgt je direct gedonder.

Dit alles maakt dat je je steeds vaker boos voelt of de ander de schuld geeft. Of je legt alles bij jezelf, maar merkt dat er een punt komt dat je dit niet meer kunt dragen. Je lichaam reageert hierop door bijvoorbeeld uitgeput te raken. Of erger, met een hartaanval of een fikse burn-out.

Waarom je geen ‘nee’ kunt zeggen

Hoe kan het toch dat je niet gewoon ‘nee’ zegt en grenzen stelt? Want als je heel eerlijk bent en naar jezelf had geluisterd, dan had je misschien helemaal geen zin om die ander te helpen of door te werken. Maar je vond dat het moest. Of je stond er niet eens bij stil: je deed het uit automatisme.

Dat je geen ‘nee’ zegt kan verschillende oorzaken hebben. Bijvoorbeeld omdat je ouders je hebben meegegeven dat het normaal is om altijd voor anderen klaar te staan. Of omdat je gepest bent en nu bang bent om buiten de groep te vallen. Soms ligt hier zelfs een trauma onder. Wat de reden ook is, vroeg of laat kom je jezelf hierin tegen. En dan werkt het opeens niet meer omdat je uitgeput bent of te veel klachten hebt.

Hoe kun je ‘nee’ zeggen zonder anderen te kwetsen

In de ideale wereld kwets je nooit iemand. Maar heel eerlijk, dat kan niet. Goed voor jezelf zorgen betekent luisteren naar je lichaam en ‘nee’ zeggen als het niet goed voelt. Als die ander hierdoor gekwetst is, heeft dat eigenlijk meer met de ander te maken dan met jou. Is dat egoïstisch? Nee, niet echt. Het zou egoïstisch zijn als je nooit wat voor een ander doet. En dat is vaak niet het geval. Daarnaast, bekijk het eens van de andere kant: is het niet egoïstisch als de ander van je verlangt dat je voor hem of haar over je grenzen gaat?

Wel is het belangrijk hoe je de boodschap brengt. Als je de ander verwijten naar het hoofd slingert, dan is het logisch dat die ander zich verdedigt. Houd het dus bij jezelf, en geef aan hoe het voor jou voelt. Nog krachtiger, en soms noodzakelijk: gewoon ‘nee’ zeggen zonder uitleg. Want je bent natuurlijk aan niemand uitleg verschuldigd.

Hoe kun je ‘nee’ zeggen zonder overgehaald te worden

En dan zijn er natuurlijk nog mensen die allerlei argumenten aanvoeren om jou toch ‘ja’ te laten zeggen. Heel vervelend als je net aan het leren bent om beter voor jezelf te zorgen. Laat je in zo’n situatie niet overhalen, want grote kans dat je daar later spijt van krijgt. Je hebt namelijk niet voor niets geweigerd. In deze gevallen kun je bijvoorbeeld het volgende doen of zeggen:

• “Ik kom er later op terug”
• “Ik denk er nog even over na”
• Je gaat even naar de wc, iemand bellen of loopt naar buiten om jezelf te ‘herpakken’
• “Mijn antwoord blijft toch ‘nee’”
• Geef duidelijk aan dat je het niet prettig vindt dat die ander blijft doorvragen terwijl je antwoord al duidelijk is

Grenzen stellen: 4 waardevolle tips om goed ‘nee’ te zeggen

Nogmaals, goed voor jezelf zorgen begint bij leren ‘nee’ zeggen. En dat is vaak een heel proces dat niet meteen goed zal gaan. Je omgeving zal bijvoorbeeld eerst tegensputteren omdat ze niet anders gewend zijn dan dat je alles doet wat ze vragen. Het is dus een kwestie van leren, vallen, opstaan, geduld en doorzetten. Om te zorgen dat je ‘nee’ zeggen zo goed mogelijk slaagt, geven we je de onderstaande tips.

1. Begin bij je lichaam

Belangrijk bij het leren ‘nee’ zeggen is om eerst je lichaam erbij te betrekken. Wat voel je? Spanning? Zoals een knoop in je maag? Trek je je terug? Slaat de angst om je hart? Voel je weerstand? Allemaal signalen dat er iets niet goed zit. Neem de tijd om dit even goed te voelen en het er te laten zijn. Als hier zich jaren spanning heeft opgebouwd, dan gaat dat ook niet in een paar seconden weg. Het duurt even om de spanning uit je lichaam te laten verdwijnen. Vaak weet je daarna ook wat je precies voelt en waarom. Dit geeft je informatie om je ‘nee’ kracht bij te zetten.

2. Negeer je verstand

Naar je lichaam luisteren betekent dat we de harde stem van het verstand soms even moeten negeren. Want het verstand vindt waarschijnlijk heel veel redenen waarom je iets wél moet doen. Bijvoorbeeld omdat je dan niet aardig gevonden wordt, wordt verlaten of omdat het gewoon zo hoort. De verleiding is dan groot om hiernaar te luisteren. Maar hiermee maak je vaak de verkeerde keuze waardoor de spanning in je lichaam zich meer opbouwt.

3. Schrijf op wat je wel en niet wilt

Waar liggen jouw behoeftes? In welke situaties voel je je gespannen? Wat doe je liever niet tegen je zin in? En hoe los je dit op? Schrijf deze dingen eens voor jezelf op, zodat je situaties makkelijker gaat herkennen en ook weet hoe je hier beter mee omgaat. Dit helpt je om makkelijker ‘nee’ te zeggen.

4. Kijk hoe anderen het doen

Let eens op hoe anderen ‘nee’ zeggen. Je kunt hier veel van leren. Zo kom je op ideeën waar je zelf niet zo snel aan had gedacht. Let ook op je eigen reactie. Vind je het vervelend als iemand ‘nee’ zegt. Zo ja, wanneer vind je het dan niet vervelend? Waarschijnlijk heeft dat te maken met de manier waarop iemand het brengt.