Een burn-out krijg je niet zomaar. Daar gaat vaak jaren over heen. Daarom is het zo moeilijk om te zien waarom je je zo gestrest voelt. Laat staan dat je weet wat je eraan moet doen. In dit blog laten we je zien hoe een burn-out zich in 5 fases opbouwt.

Levensfases en klachten burn-out

De ene burn-out is natuurlijk de andere niet. Ieder heeft zijn eigen verhaal met zijn eigen klachtenpatroon. Ook raakt niet iedereen in dezelfde levensfase uit de roulatie. De een is misschien 28 jaar terwijl de ander pas op zijn 53^e burn-out raakt.

Toch zit er een rode draad in de fases die iedereen die een burn-out krijgt doorloopt. Deze rode draad willen we graag met je delen omdat je hierin mogelijk veel zal herkennen. En met die herkenning hopen we ook dat je op tijd hulp gaat zoeken. Op die manier kun je de schade misschien nog enigszins beperken.

Dit vind je misschien ook interessant: Van milenial tot midlife: burn-out in iedere levensfase.

De 5 fases van een burn-out

Fase 1: Verkeerde overtuigingen

De oorsprong van een burn-out begint eigenlijk al in je kindertijd. Allerlei factoren – zoals je omgeving, opvoeding en genen – zorgen ervoor dat je je een bepaald gedrag aanmeet.

Een voorbeeld. Je merkt als kind dat je complimentjes van je ouders krijgt als je je lief gedraagt en je stilhoudt. Wanneer je druk bent of schreeuwt worden ze boos. Om te voorkomen dat je ouders boos op je zijn (= niet meer van je houden) houd je je braaf op de achtergrond. Je houdt jezelf voor (overtuiging): ik ben niet oké als ik te veel van mijzelf laat horen.

Als je van nature al rustig en stil bent, dan is deze overtuiging misschien niet zo problematisch. Maar stel je voor dat je een heel vurig, bewegelijk en enthousiast kind bent. Die moet zich dan continu je (levens)energie inhouden. Dan is deze overtuiging echt schadelijk.

Fase 2: Kortdurende en langdurige stress

We blijven nog even bij bovenstaand voorbeeld. Met de overtuiging dat je stil moet zijn en niet te veel van je moet laten horen, ga je als jongvolwassene de wereld in. Die (verkeerde) overtuiging heb je je inmiddels eigen gemaakt. Je bent eraan gewend geraakt om je op een bepaalde manier te gedragen en denkt zelfs dat je zo bent.

In situaties waarin je bijvoorbeeld voor jezelf moet opkomen, zoals op je werk of in een relatie, pas je je aan en zorg je dat je niet te veel opvalt. Hiermee ga je iedere keer over je grenzen. Dit levert stress op. Je lichaam reageert hierop door kleine stresssignalen af te geven. Je bent bijvoorbeeld vaak moe of hebt hoofdpijn.

Maar omdat je niet beter weet, heb je geen idee wat er aan de hand is. Je blijft je daarom gedragen zoals je altijd hebt gedaan. Kortdurende stress wordt dan langdurige stress.

Even je activiteiten staken of op vakantie gaan, helpt misschien om te ontspannen. Maar zodra je weer je normale ritme oppakt, komen je klachten even hard terug.

Lees ook: Dit is het verschil tussen acute en chronische stress.

Fase 3: Extreme stressklachten

De situaties waarin je terechtkomt worden steeds heviger en confronterend. Ze kunnen je verdrietig maken of ronduit schokkend zijn.

Ook je stressklachten intensiveren. Je krijgt bijvoorbeeld extreme maag- en darmklachten, migraine of andere chronische klachten die maar niet overgaan. Dit zijn ook de klachten waarvan artsen de oorzaak niet altijd kunnen vinden. Wat rustiger aan doen helpt vaak niet meer. Omdat je niet weet waaraan het ligt, blijf je maar zo verder gaan.

Fase 4: Ontkenning

Je omgeving begint nu ook te merken dat het niet goed met je gaat. Je hebt bijvoorbeeld een kort lontje, slaapt slecht of hebt huilbuien. Je merkt zelf ook wel dat het minder gaat, maar zo erg kan het toch niet zijn? Je zit gewoon even wat minder lekker in je vel. Je vindt voor jezelf allerlei excuses om maar niet te hoeven toegeven aan een bepaald gevoel. Sterker nog: je zet nog even een tandje harder in.

Op je werk zet je bijvoorbeeld je schouders eronder zodat je baas tevreden over je is. Of je geeft maar weer toe aan een vriend of vriendin om de lieve vrede te bewaren. Je doet hard je best en staat continu op scherp. Ontspannen lukt je eigenlijk al heel lang niet meer. Ondertussen heb je niet in de gaten dat je aan het overleven bent in plaats van aan het leven.

Lees ook: Waarom je een burn-out ontkent en 4 tips om je hiervan bewust te worden.

Fase 5: Burn-out

Dan komt er een moment dat je breekt of je lichaam gewoon op is. Hoe je nu leeft, kun je niet meer kunt volhouden. Je bent uitgeput, en tegelijkertijd kun je niet of nauwelijks ontspannen. Alles is te veel en komt hard binnen. Het kijken naar een bloem kan al een huilbui veroorzaken of je overprikkelen.

Hoe meer je je eraan overgeeft, hoe meer je lichaam toegeeft aan die vermoeidheid. Op een bepaald moment kun je alleen nog maar slapen. Die rust heeft je lichaam hard nodig om beter te worden.

Toch zijn er ook mensen die juist niet meer kunnen slapen. ’s Nachts wordt er dan een strijd gevoerd in je brein. Dit gaat vaak gepaard met hevig piekeren, onrust en/of angst- en paniekreacties.

Samen met een therapeut of burn-outcoach ga je in deze fase werken aan je herstel. Je wordt je bewust van de bovenstaande fases en begint te snappen waarom je burn-out bent geraakt.

Na het herstel merk je dat je beter met je situatie omgaat, kun je kijken naar je gedragspatronen en je grenzen waardoor je andere keuzes maakt en je uiteindelijk weer fit en gelukkig voelt.

Hoe weet je of je burn-out bent?

Zijn bovenstaande fases herkenbaar? Misschien ben jij al hard op weg naar een burn-out. In dat geval is het belangrijk om er snel iets aan te doen. In ons e-book ‘Hoe weet je of je burn-out bent?’ kom je er zelf achter of je gestress, overspannen of burn-out bent. Je kunt het hier gratis downloaden:

Hoe weet je of je burn-out bent? Lees er alles over en ontdek het zelf